Aurele De Fauw

Op 6 maart kwam Aurele De Fauw ons vervolmaken in de modelfotografie.  Aan de hand van een zeventigtal foto's gaf hij ons wat tips.

Model en portretfotografie

Een portret is meer dan alleen een afbeelding van een persoon: het vertelt iets over de geportretteerde, maar vaak ook over de fotograaf. Het gaat erom dat je de karakteristieken van een persoon in de foto laat uitkomen. Om dit te bereiken heb je als fotograaf geduld nodig, je moet een band opbouwen met je model. Voor een portretfoto maak je ook niet slechts een foto, je maakt een hele serie. De eerste foto's dienen slechts als warming-up.

Belichting, de invloed van het standpunt, kader, compositie en de houding van het model zijn van groot belang.

Basisregel van de fotografie blijft: “een goede opname is bepaald door LICHT en STANDPUNT.

Ook is er een dosis mensenkennis nodig. Werk dan ook opbouwend, ook al is het slecht, geef positieve commentaar, geef een zelfzekere indruk.

Het model
Zorg voor een ontspannen en ongedwongen sfeer, zodat het model op haar gemak kan zijn. Zo weinig mogelijk dingen mogen aanwezig zijn die het model kunnen afleiden, en zorg ervoor dat je 'schietklaar' bent als het model plaatsneemt.

De kledij kan bij voorkeur vooraf besproken worden, zodat er vlot kan gewerkt worden.

Ook de belichting moet al in orde zijn, de camera van de juiste lens voorzien en de film of geheugenkaart aangebracht.

Houding
Belangrijk is dat je als fotograaf al een idee hebt welke houding het model aan kan nemen. De houding zegt alles over de persoon, zorg er bijvoorbeeld voor dat deze met het bovenlichaam naar de lens toekomt. Iemand die achterover leunt maakt een afstandelijke indruk. Eventueel kun je het model ergens op laten leunen, en hierbij een hand het hoofd laten ondersteunen.

Laat het model plaatsnemen in één vlak, evenwijdig aan het filmvlak. Dit is ten gunste van de scherpte.
Om zo weinig mogelijk vervorming te bekomen mogen: handen, voeten en schouders niet naar de camera toe bewegen.

Leuke composities bouw je altijd op met driehoekslijnen op het sterk punt, 1/3 + 2/3.

Of het model nu “in” de lens kijkt of “uit” beeld kijkt, hangt af van je bedoeling.

Standpunt
Als je alleen foto's neemt op oogniveau kan dit erg saai uitwerken. Door de camerahoek en het gezichtspunt te veranderen krijg je verbluffende resultaten. Probeer eens een foto te schieten vanaf een ladder, of vanuit een positie laag boven de grond, liggend bijvoorbeeld.

Een hogere camerapositie komt goed tot zijn recht bij groepsportretten, hierdoor krijgen de foto's extra diepte. Een iets lagere camerapositie doet het model langer lijken, maar het brengt ook platte stukken naar voren.

Kader en perspectief
Als fotograaf beslis jij hoe de foto eruit gaat zien. Wil je slechts een deel van het lichaam in beeld, een close-up van het gezicht of heel het lichaam in beeld? Een deel van het gezicht, of heel het gezicht?

Verschillende brandpuntsafstanden vergroten of verkleinen het kader, tenminste als de afstand tot het model gelijk blijft. Als je het brandpuntsafstand juist gelijk houdt, maar je varieert de afstand tot het model dan verandert het perspectief. Te grote zoomlenzen maken een foto plat, terwijl kleine lenzen juist voor een dynamische achtergrond zorgen.

Lens
Met portretfotografie heb je slechts een klein aantal lenzen nodig. Een standaardlens kun je eigenlijk niet gebruiken voor portretfotografie. Als je met een standaardlens (50 mm) te dicht bij het model komt voor bijvoorbeeld een close-up zal deze zich erg ongemakkelijk voelen. Verder treden bij close-ups vertekeningen op. Beter is een objectief te gebruiken waarvan de brandpuntafstand ongeveer tweemaal die van de standaardlens is. Een objectief met zoominstellingen tussen 85 en 120 mm is prima geschikt om portretfoto's te maken. Een lens met deze zoominstellingen geeft geen vertekend beeld. Ook sta je als fotograaf niet te dicht op het model.

Bij een grotere afstand tot het model, meer dan 2 m, kun je een lens met een brandpuntafstand van 200 mm nemen.
De afstand tot het model is normaal gesproken 1,5 tot 2 meter, van de lens tot de ogen van het model. Met deze opname-afstand treden geen vertekeningen op.

Door een te grote brandpuntsafstand kan het portret vervlakken. Alle diepte verdwijnt dan uit de foto.

Softfocus
Om het gezicht te verzachten is een softfocus lens of filter de oplossing.

Filters
Om het gezicht te verzachten kan een softfocus-filter oplossing bieden.
Met de diafragmaopening controleer je het effect van het filter op de foto. Bij een maximale opening heb je het meeste effect.

Elke filter heeft een eigen effect, zo kun je met een cross-filter de foto niet alleen vervagen, maar krijg je ook 'blinksterretjes' op de foto.

Het gevaar met filters is dat je de belichting beïnvloedt terwijl deze nog als gewoon afgelezen wordt. Wees hierop bedacht en varieer daarom met verschillende belichtingstijden.
Voor een scherpe huidstructuur zijn de moderne scherp-tekenende objectieven juist wel geschikt. Ook flitsen mag, maar let hierbij op dat je de foto's niet overbelicht.

Lichtgevoeligheid
Bij weinig licht is het verstandig voor min. ASA 200 of 400 te kiezen.

Achtergrond
De achtergrond van een portretfoto is erg belangrijk. Je moet ervoor oppassen dat de achtergrond niet te druk is, dit leidt af van het model. Je kunt in dat geval de achtergrond wat vervagen door minder scherptediepte.

De kleur en kleurdiepte van de achtergrond mag niet te veel afwijken van het model.

Binnen
In de studio wordt hiervoor gekleurd papier of doek gebruikt.

Buiten
Buiten wordt het lastiger. Kies daar een locatie waar de achtergrond niet overheerst. Zorg er in ieder geval voor dat er een paar meter ruimte is achter het model, hierdoor vervaagt de achtergrond een beetje.

Ten slotte kun je ervoor kiezen objecten in het portret op te nemen die iets zeggen over de persoon. Deze kunnen te maken hebben met zijn of haar beroep, of interesse.

Belichting
Doel van de belichting is het model zo mooi mogelijk vast te leggen. Je wilt vooral geen bleek gezicht hebben, of harde trekken. Professionele fotografen werken met reflectieschermen, flitsparaplu's en lichtbakken om het portret te verzachten.Je kan ook experimenteren met een groot wit vel. Het reflecterende licht heeft een verzachtend effect op het gezicht.

Frontaal
Frontale belichting is in de meeste gevallen af te raden. Een uitzondering vormt de 'invul flits'. Deze kan gebruikt worden als het model in de felle zon staat. Met de invul flits worden donkere schaduwvlekken opgelicht, hierdoor verdwijnen sterke contrasten in de foto. Verder heeft een invulflits bij op- of ondergaande zon het voordeel dat de luchtpartij achter het model mooi op de foto komt. Nadeel is dat het model zelf snel overbelicht raakt. Gebruik dus de juiste flitsinstellingen.Effect van een invulflitsLicht van opzij
Licht van opzij geeft een ruimte-effect door de schaduwpartijen die duidelijk de textuur weergeven. Als het licht schuin van boven komt simuleert dit de ondergaande zon.
In het extreme kun je voor diepe schaduwpartijen kiezen, en belichting van slechts een kant (raameffect). Als je een flitser gebruikt of permanente belichting mag het model niet te dicht bij de belichtingsbron zitten. Let ook op de positie van de lichtpunten, hiermee manipuleer je de schaduwpartijen. Door het licht ten opzichte van de lens-model as te bewegen manipuleer je de schaduwpartijen. Dichter bij de as maakt de schaduwen korten, verder van de as maakt de schaduw langer. Licht van opzijLicht van boven
Licht van boven vestigt alle aandacht op het gezicht van het model. De bovenkant van het gezicht is feller belicht doordat de sterkte met afstand afneemt, hier maak je gebruik van. Je zult zien dat de neus een grote schaduw veroorzaakt, en de ogen 'wegvallen'. Om dit te compenseren kun je gebruik maken van een wit doek of bord op de grond geplaatst die de schaduw gedeeltelijk wegneemt. Theaterlicht
Licht van onderaf wordt nogal eens toegepast in het theater, vandaar ook de naam theaterlicht. De lichtbron belicht het model van onder. Hier moet je wel voorzichtig mee zijn, al snel krijg je een spooky-effect. Licht van achter
Met licht van achter moet je oppassen dat je niet in de lens schijnt. Het effect van deze belichting zijn lichtranden rond het model. Zorg wel dat je in dit geval ook gebruik maakt van een invul flits, anders zie je alleen een silhouet. Daglicht
Ook kun je ervoor kiezen om portretfoto's in het daglicht te maken. De beste resultaten behaal je dan bij een bewolkte lucht. Een felle zon kan delen van het gezicht in een diepe schaduw hullen en andere delen van het gezicht te fel oplichten. Gebruik van de invul flits en een reflectiescherm kan ook hier weer het licht verzachten (wegwerken harde slagschaduwen).Een voordelig reflectiescherm is bvb. een plaat isomo, beter is een zilverscherm of reflectieparaplu.

Meestal wordt er in de studio gekozen voor een combinatie van vier soorten belichting:

Hoofdverlichting
Ophelderende verlichting (bijlicht)
Effect licht (bvb. spot of tegenlicht in het haar)
Achtergrondlicht

Je hebt nu kennis gemaakt met belangrijke aspecten en regels voor portretfotografie. Vooral in het begin zijn deze regels handig, maar zodra je meer gevorderd wordt zul je een eigen stijl ontwikkelen en de regels laten voor wat ze zijn.Bij verandering van pose moet de belichting nagekeken worden.

Enkele losse tips nog van fotograaf Alberic De Cousemaecker 

Voorbereiding

  • Je idee op voorhand voorbereiden.
  • Je idee vooraf meedelen en bespreken met het model. Ook de kledij bespreken en de kleuren of textieltexturen afstemmen.
  • De fotograaf moet het model fotografische toelichtingen kunnen geven en niet omgekeerd.
  • De plaats van de opnamen moet zeer grondig worden voorbereid i.v.m. de stand van het zonlicht, waarbij uur van opnamen wordt vastgelegd.
  • Ook de objectieven kun je best op voorhand ter plaatse uittesten, waarbij snelheid en diafragma worden vastgelegd.
  • De juiste standpunten bepalen.

Fototechnisch

  • In zwart-wit worden schaduwen zwaarder weergegeven. Dit is moeilijk waar te nemen door ons ogen bij flitslicht, alleen de ervaring leert dat. Oplichten of verzachten met reflectiescherm blijft dus de boodschap.
  • Verfrommeld zilver- of goudkleurige folie kan ook als reflectiescherm dienen. Zilver weerkaatst meer, maar goudachtige folie is nuttig om blauwachtig licht te verdoezelen.
  • Bij achtergrondverlichting mag je het licht niet te dicht plaatsen, anders krijg je te veel een kranseffect.
  • Bij buitenopnamen moet lucht vermeden worden. Dit geeft vaak te klare vlekken en leidt de aandacht af van het onderwerp. Wel kun je de lucht proberen te verdonkeren door bvb. polariseren.
  • De achtergrond is bij voorkeur blauw of groen. Dit zijn koude kleuren t.o.v. de warme huidskleur.
  • Ogen en lippen verlangen steeds een onberispelijke scherpte bij portretfotografie.Laat de mooie expressieve kant van het model zien.      

Samengevat door Martin en Eddy

Zeg nooit zomaar fotograaf tegen een Lomograaf

Ook de fotografie kent zijn rages! Wie tegenwoordig een beetje mee wil tellen, mijdt ingewikkelde camera's, peperdure films en artistiek gedoe. Je gebruikt een Russisch toestelletje van nog geen duizend frank en laat het ontwikkelen in de supermarkt over. Sterker nog: je fotografeert niet langer, je lomografeert.

Je gebruikt geen ingewikkelde camera, maar een toestel dat al gauw vertekende of onscherpe foto's oplevert. Je zoekt niet minutenlang naar een geraffineerde hoek, maar je drukt gelijk af, het liefst zonder te weten wat je precies voor de lens hebt. Dat zijn zo ongeveer de hoofdprincipes van de lomografie. Van de wat? Van de lomografie, de schiet-maar-raak-fotografie die wordt bedreven met de Lomo Kompakt Automat.

 

De Lomo Kompakt Automat is een cameraatje van Russische makelij. Het wordt gemaakt door Leningradskoje Optiko-Mechanitsjeskoje Objedinjenije (afgekort LOMO), een fabriek van allerlei optische instrumenten in Sint-Petersburg. De Lomo Kompakt Automat is een merkwaardig, klein apparaat, dat in feite barstensvol vervelende eigenschappen zit.

De door professor Michail Aronovitsj Radionov ontworpen groothoeklens zorgt bijvoorbeeld voor een behoorlijke vertekening als er van dichtbij wordt gefotografeerd. En als het wat donkerder wordt, is de zoeker haast niet meer te gebruiken doordat het rode licht van de batterij-indicatoren het zicht belemmert.

Tot de productie van de camera was in 1982 besloten door generaal Igor Petrovitsj, toen nog minister van defensie in de Sovjet-Unie. Hij wilde een 'camera voor het volk'. Radionov ontwierp de LOMO Kompakt Automat en het ding vierde al snel triomfen in het gehele communistische wereldrijk, tot in landen als Vietnam en Cuba aan toe.

Maar met het verval van het communisme ging het ook mis met de LOMO. De Trabant onder de camera's leek ten dode opgeschreven in de concurrentiestrijd met vooral Japanse producenten van flitsende compactcamera's, zoals Nikon, Canon en Fuji.

In 1991 wilde de fabriek in Sint-Petersburg dan ook stoppen met de productie van de camera. De redding voor de LOMO Kompakt Automat kwam uit Wenen. Daar was een groepje jongeren bezig om winkels die tweedehands-fototoestellen verkochten af te struinen naar LOMO's. Dit groepje vormde het begin van de International Lomographic Society. De LOMO-camera paste perfect in hun filosofie over fotografie: zij willen het leven vastleggen zoals het is en geen technisch perfecte plaatjes maken .

Slechts acht jaar later telt de wereld zo'n 45.000 Lomografen. Het zal duidelijk zijn dat de LOMO-fabriek in Sint-Petersburg inmiddels niet meer twijfelt over de productie van de LOMO Kompakt Automat. Toch kan de fabriek er door gebrek aan capaciteit en grondstoffen slechts duizend per maand maken. De International Lomographic Society heeft daarom het exclusieve alleenrecht op de verkoop van deze camera's verworven, die nu dus alleen nog maar via de Society verkrijgbaar zijn.

Het motto van de Lomograaf is: schieten vanuit de heup. Op die manier krijg je soms bijzonder verrassende resultaten. Voortaan fotograferen we zonder door de zoeker te kijken. De zoeker van een camera is de grote vijand van de lomograaf. Dat ding nodigt veel te veel uit tot het uitkienen van een foto. En dat is nou net niet de bedoeling. Lomografen willen het leven vastleggen zoals het is en geen technisch perfecte plaatjes maken. Zij maken zich niet druk om perfectie. Het gaat om wat je fotografeert. Simpele dingen zijn voor de lomograaf al buitengewoon interessant: een roestige fiets, een verkeersbord, een lantaarnpaal. Een lomograaf zal de prullenbak naast de Eiffeltoren wellicht net zo interessant vinden als het stalen gevaarte zelf.

Afgezien van zijn technische on-perfectie heeft de LOMO Kompakt Automat in de ogen van de lomograaf nog een ander voordeel: de prijs. Lomografie zet zich niet alleen af tegen de perfectie van de fotografie, maar ook tegen de kosten die een beetje fotograaf moet maken. Een goedkope foto kan net zoveel uitbeelden als een dure, stelt de Lomographic Society. En dus laten lomografen hun foto's zo goedkoop mogelijk afdrukken.

De Action Sampler bundelt vier Lomo's in één toestel
Sinds kort is er een nieuw model van de kleine Russische camera op de markt: de Action Sampler. Een leuk ogend ding waarmee je met één klik meteen vier foto's neemt.

Opvallend is hij zeker: in plaats van één lens, heeft de Action Sampler er vier. Het toestel levert met één klik dus vier foto's tegelijkertijd op, een beetje zoals het principe van pasfoto's. Tussen de verschillende beelden zit telkens een miniem tijdsverschil zodat je telkens een wat andere compositie krijgt. Ook de brandpuntafstand verschilt lichtjes voor de vier beelden, wat telkens een andere graad van scherpte oplevert. De Action Sampler is ook om een andere reden opvallender dan de gewone Lomo. Terwijl de bekende Lomo qua design nogal uitblonk in soberheid, kreeg deze Action Sampler een heel flashy uiterlijk mee. De huls is gemaakt van doorzichtige plastic en de vier lenzen kregen allemaal hun eigen kleurtje. Een duidelijke overeenkomst met de Lomo is wel de bediening van het apparaat: poepsimpel. Dit is geen toestel voor techniekfreaks. Geen zorgen dus over sluitertijd en diafragma: een gewone druk op de knop is al voldoende. En de prijs is al helemaal om te lachen. Een Action Sampler heb je al voor 950 frank, BTW, twee filmrolletjes en een schroevedraaier inbegrepen.

Meer inlichtingen kan je bekomen op de Belgische Lomo Ambassade, Koningsstraat 290, 1210 Brussel.
Telefoon:02/223.20.20 Lomo heeft ook een website (www.lomo.com) en op 7 oktober opent in Galerij De Pianofabriek, Fortstraat 35a, 1060 Brussel de tentoonstelling 'Lomowall' van Ces Restrup. Een primeur voor België. Dagelijks te bezoeken van 11.00 tot 19.00 uur.

Bronnen:   Kijk (15-12-98) / Het Belang van Limburg (30-09-99)