Vrijdag 21 maart 2014 kregen we Bart Heirweg op bezoek voor een lezing rond ‘oorlogsfotografie’. In eerste instantie dacht ik dat we bloedige beelden zouden te zien krijgen zoals in de VRT reeks ‘Vlaamse Velden’. Maar Bart liet ons oorlogslandschappen zien. Hij is tenslotte ook ‘landschapsfotograaf’. Het onderwerp sluit aan bij een vorige lezing die Bart gaf voor onze club rond landschapsfotografie.
Wie is Bart Heirweg?
Bart woont in Oudenaarde. Als kind was hij reeds bezig met de natuur. Als veertienjarige verzamelde hij insecten en ging vogels observeren. Hij nam foto’s als registratie van wat hij zag.
Later (in 2005) kocht hij een schuiltent en begon zich te verdiepen in de fotografie a.h.v. boeken. Vanaf 2007 evolueerde zijn werk naar landschapsfotografie omdat hij er meer gevoel in kon leggen.
In 2009 begon Bart met het geven van workshops. Aanvankelijk was de fotografie een bijberoep maar toen hij in 2011 een project kreeg omtrent oorlogsfotografie, besloot hij om het werk in hoofdberoep uit te oefenen. Naast het geven van workshops en lezingen doet Bart allerlei foto-opdrachten en schrijft hij artikels voor fotomagazines zoals Shoot en Zoom.
Toeristische autoroutes 14-18
Het project waarmee alles begon was een opdracht van Westtoer. 6 autoroutes moesten in beeld worden gebracht. Alle routes houden verband met de oorlog:
●Salient Ypres: de Ieperboog
●Ijzerfront: de onderwaterzetting van de Ijzer
●Frontleven: de Kemmelberg
●Pioniersroute: de Duitse frontstreek
●Achterfront: Veurne en omgeving
●Niemandswater : Diksmuide, Klerken
Elke route moest geïllustreerd worden met een twintigtal foto’s. Bart diende een offerte in en kreeg de opdracht. 390 uur veldwerk leverde initieel 17000 foto’s op.
De aanpak
Sfeer en licht zijn belangrijke aspecten in het werk van Bart. Hiervoor verkent hij eerst de omgeving via google maps. De ‘Points of Interests’ worden opgelijst en beschreven. Aangezien de ochtendnevel het mooiste omgevingslicht geeft, zorgt Bart dat hij een halfuur voor zonsopgang ter plaatse is. Zonnige dagen zorgen voor een te hard licht. Dagen met wisselvallig weer en veel wolken zijn daardoor meer geschikt en leveren meer beelden op.
Alle foto’s worden ingeladen in LightRoom en voorzien van tags. De beste beelden worden vervolgens verder afgewerkt met Lr en Ps (PhotoShop).
POI
Tyne Cot: Vijfwegenstraat, Passendale
Dit is het grootst Brits militair kerkhof. Het telt 12000 graven. Je vindt er ook een muur met 35.000 namen van vermiste soldaten. Het is vervolg van de Menenpoort.
Naast Britse gesneuvelden vind je er ook militairen afkomstig uit de Commonwealth: India, Australië, Canada, Egypte en Zuid-Afrika. Er zijn hier ook vier Duitsers begraven.
De monumentale ‘Stone of Remembrance’ kan ook mooie foto’s opleveren.
Duits militair kerkhof:Klerkenstraat 86, Langemark
Op de zogenaamde ‘Studentenfriedhof’ liggen vele jonge Duitse gesneuvelden. Duitse begraafplaatsen worden gekenmerkt door de sobere grafstenen. Slechts hier en daar staan er kruizen, meestal per drie. Je vindt er ook een aantal eiken terug.
Probeer foto’s te maken ‘s morgens in de nevel in tegenlicht. Bart keerde later ook terug om een detailopname van een gedenksteen te maken in de sneeuw.
Menenpoort
Deze muur bevat 55000 namen van gesneuvelden. Elke avond om 20h wordt de ‘last post’ geblazen.
Dit monument leent zich het best voor avondfotografie. Probeer te zoeken naar lijnen, perspectief. Dit symboliseert de eindeloosheid.
Ijzertoren
Deze 84 meter hoge toren steekt hoog uit het landschap. De opname toont een stuk landschap met een rivier (het is niet de Ijzer).
Militaire begraafplaats in Houthulst
Hier liggen 1700 Belgen die stierven op het einde van de oorlog. De Belgische begraafplaatsen zijn minder goed onderhouden dan de Britse.
Poppies
De poppies zijn het symbool van de grote oorlog. De klaproos is een pioniersplant. Het is de eerste plant die groeit waar de aarde is omgewoeld.
Probeer de bloem te laten contrasteren tegenover een felle blauwe hemel.
Dodengang: Ijzerdijk, Diksmuide
De dodengang kan enkel gefotografeerd worden tijdens de openingsuren. Ga op zoek naar een dreigende lucht.
Ganzepoot, Nieuwpoort
Dit sluizencomplex werd gebruikt om de Duitse mars tegen te houden. Je kan best ’s morgens of ‘s avonds foto’s maken en hierbij gebruik maken van reflecties.
Vallei van de Ijzer: Oostendestraat, Diksmuide
Dit natuurreservaat herbergt een aantal zeldzame vogels zoals de grutto en de kwartelkoning. De Handzamevaart kan je best fotograferen in de ochtendsfeer. Je kan gebruik maken van de weidepaaltjes en grachten om diepte te creëren in je foto.
Dozinghem Military Cemetery: Leeuwerikstraat WestFleteren
Deze begraafplaats met 3000 graven wordt omgeven door bossen en weiden.
Bayernwald: Voormezelestraat Wijtschate
Je vindt hier een Duitse loopgravensite. Op 7 juni 1917 werd hier 500 ton springstof tot ontploffing gebracht. Codenaam van de operatie was ‘Zero hour’.gebracht.
Duits militair grafplaats in Vladslo: Houtlandstraat
Hier bevinden zich de bekende beelden van Käthe Kollwitz: het treurend echtpaar.
Deze plaats kan je het best in de herfst fotograferen aangezien het een bosrijke omgeving is.
Saint Charles de Potyze
Dit is de enige Franse begraafplaats in België. Voor je foto kan je best op zoek gaan naar slagschaduwen om de eindeloze rijen kruizen te beklemtonen.
Hill 60: Zwarteleenstraat Zillebeke
Dit is een kraterlandschap dat je best ‘s morgens fotografeert omdat dan de lange schaduwen en het strijklicht het reliëf beter weergeeft.
Lijssenthoek begraafplaats, Boescheepseweg Poperinge
Hier werd de foto genomen die als kaft diende voor het fotoboek dat werd uitgegeven in het kader van deze opdracht.
Deze begraafplaats is groter dan Tyne Cot. De Stone of Remembrance staat bij de ingang. Het Cross of Sacrifice staat in de oostelijke hoek. Hier liggen heel wat Chinezen begrafen. Zij overleden na de oorlog bij het opruimen van het puin.
Polygon Wood Langedree Zonnebeke
Deze begraafplaats is omgeven door een dennenbos. Hierdoor valt de zon pas later op de graven en levert een hard licht. Je kan best een mistige nazomerdag zoeken om te fotograferen.
Park Dalle Dumont, Wervicq
In dit parkdomein vind je bunkers die je best kan fotograferen als het mistig is.
Ploegsteert Rue de Messines 159
Op deze militaire begraafplaats van de Commonwealth wordt elke eerste vrijdag van de maand om 19 uur de last post gespeeld
Tips
Tenslotte gaf Bart nog enkele tips die niet enkel bruikbaar zijn voor oorlogsfotografie maar voor alle vormen van landschapsfotografie.
Denk na over de sfeer die je wil oproepen in je foto. Mist zorgt voor een zachte, serene sfeer. Een bewolkte lucht kan je foto dramatisch maken. Het avondlicht kan zorgen voor een mooie warme sfeer.
Speel met licht en schaduw.
Probeer eens een laag standpunt.
Zoek symmetrie. Oorlogskerkhoven zijn uitermate geschikt voor perfect symmetrische foto’s.
Werk beeldvullend indien je een abstract beeld wilt maken, vermijd storende elementen..
Speel met je focus. Een beperkte scherptediepte zorgt voor een klemtoon in de foto.
Werk met reflecties.
Het werk van Bart Heirweg kan je bewonderen op zijn website: www.bartheirweg.com