Foto's bekijken

Binnen de fotoclub wordt veel naar foto’s gekeken en beoordeeld. De auteur wil horen wat de anderen ervan vinden. We merken dat dit niet altijd een eenvoudige opdracht is. Daarom is het belangrijk om even stil te staan bij de manier waarop we naar een foto kijken.

Er zijn meerdere manieren om naar een foto te kijken:

Inhoud

We kijken (met onze ogen) naar een beeld en maken een analyse van de inhoud. Dit kunnen bepaalde details zijn die ons opvallen. We beschrijven het beeld zonder te interpreteren.

We kunnen het niet oneens zijn over wat we zien omdat het gaat over zaken die fysiek aanwezig zijn.

Verhaal

Dit is een subjectieve manier om naar een beeld te kijken. Elk kan een eigen interpretatie hebben en zodanig tot een ander verhaal komen. We zoeken meer naar tekens, symboliek in plaats naar objecten.

Deze manier van kijken gebeurt meer met ons hart dan met onze ogen. Naast het eerste (beschrijvend) niveau, dalen we af naar een tweede (emotionele) niveau.

Hierbij kan wat uitleg van de auteur helpen.

Soms kiest men om geen uitleg te geven zodat de kijker een eigen mening kan vormen.

Het is geen schande als je er niets inziet.  Je hoeft daarvoor de foto niet af te keuren.

Techniek

We kunnen een beeld ook analyseren door te zoeken naar technieken die zijn toegepast: gulden snede, perspectief, complementaire kleuren etc.

Stijl

Fotografen die zich toeleggen op een bepaald thema of een bepaalde techniek gaan een eigen (herkenbare) stijl ontwikkelen. Bekende fotografen herkent men aan hun stijl. Bijvoorbeeld Lieve Blanckaert zoekt het sociale op en gaat uitvoerig praten met de persoon. Haar foto’s dienen meestal ter illustratie van haar boeken. Michiel Hendrickx toont veeleer de omgeving dan de persoon. Stephan Vanfleteren herkent men aan zijn karakterkoppen.

Schema van Barthes (https://nl.wikipedia.org/wiki/Roland_Barthes)

Roland Barthes (1915-1980) was een Franse filosoof en kunstliefhebber. In 1957 publiceert hij het boek ‘Mythologies’ waarin hij alledaagse beelden analyseert. Zo ziet hij de Citroën DS niet alleen als een manier van voortbewegen maar als een goddelijke en huiselijke plek om te vertoeven.

Barthes behoort tot de stroming van de structuralisten: de foto is verschillend van wat gefotografeerd is.

Een foto is een object in de wereld dat ontcijferd moet worden. De foto kan gezien worden als een mechanisch analoge weergave van de werkelijkheid die daardoor enkel een denotatieve boodschap zou bevatten. Enerzijds wordt de foto bepaald door professionele, esthetische of ideologische normen (de keuze van het onderwerp, de compositie etc.) en anderzijds wordt hij daarna „gelezen‟ door het publiek die de foto als een geheel van tekens probeert te ontcijferen. Het samengaan van deze denotatieve en connotatieve betekenissen noemt Barthes de „fotografische paradox‟.

De foto op zich is in die zin niet betekenisdragend, maar ontleent zijn betekenis aan een maatschappelijke praktijk. De lezing van een foto hangt af van de kennis van de toeschouwer.

Zijn interesse voor fotografie schrijft hij neer in ‘Le message photographique’ (1961).

Zie http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/414/107/RUG01-001414107_2010_0001_AC.pdf

Een foto heeft meerdere aspecten, invalshoeken. We gebruiken het schema van Barhes om een zestal mogelijke aspecten toe te lichten.

Trucage

De foto toont een schijnwereled. Dit zet ons aan tot nadenken over de inhoud of de bedoeling achter het beeld.

Pose

De pose wordt meestal toegepast in portretten. Het gaat meestal niet zozeer om het model maar de suggestie. De uitdrukking van het model suggereert bijvoorbeeld arrogantie, macht, verliefdheid, ...

Objecten

Objecten die aanwezig zijn op de foto hebben een bepaalde betekenis. Dit is vaak symbolisch. Deze invalshoek wordt vaak toegepast in de reclame fotografie.

Fotogenieke

Hieronder verstaat Barthes alle fotografische technieken en hulpmiddelen die de afbeelding beïnvloeden. Voorbeelden zijn lenseffecten, perspectief, filters, (on)scherpte.

Esthetiek

Esthetiek kan op zichzelf staan: de foto is gemaakt omwille van de schoonheid van het onderwerp. Dit ligt meestal in de vormgeving, de compositie maar kan evengoed gaan rond lichtvoering, kleurenspel etc.

Syntaxis

Onder syntaxis verstaat Barthes de combinatie van foto’s die gezamelijk de werkelijkheid opnieuw tot uitdrukking brengen. Door de opeenvolging wordt een verhaal gebracht. De serie kan opgebouwd worden rond het begrip tijd of ruimte.

Waarom maken/bekijken we foto’s

Naarmate we andere verwachtingen hebben gaan we ook anders naar foto’s kijken. Vakantiefoto’s zijn bedoeld als herinnering. Hierbij is de inhoud meestal belangrijker dan het kunstzinnige.

Als we echter naar een fototentoonstelling gaan koesteren we veel grotere verwachtingen. We hopen dat de werken ons aanspreken, dat het iets losmaakt in ons.

Sommige tentoonstellingen zijn opgebouwd rond een thema (bijvoorbeeld: national geographic). De bezoeker blijft langer stilstaan bij de foto om de begeleidende tekst te kunnen lezen.

Binnen de fotoclub wordt meestal bijzonder belang gehecht aan de techniek. Dit is niet zonder reden: meestal spreekt een foto ons aan omwille van het al of niet volgen van bepaalde fotografische regels.

Heel af en toe zien we foto’s waarvan de inhoud primeert. De technische aspecten dragen meestal bij tot het al dan niet waarderen van dergelijke foto’s.