The lost generation: archiveren en terugvinden van foto’s

Hoeveel foto’s maak jij?

Ik weet niet hoeveel foto’s jij maakt, maar sinds ik overgestapt ben naar digitaal is dit aantal bij mij enorm toegenomen.  Vroeger trok ik gemiddeld een tot twee filmpjes per maand.  Dat zijn op jaarbasis vijfhonderd foto’s.  Daarvan vlogen er al heel wat in de vuilbak wegens mislukt.  Op die manier kwam ik aan een tiental dia-laders per jaar.   Wanneer je een tijdje bezig was met fotografie stond de kast toch vrij vlug vol met diadozen, allemaal netjes geordend op datum en meestal voorzien van een inventaris.

Volgens een studie van de Photography School maken de meeste mensen tegenwoordig een honderdtal foto’s per maand.  Op jaar basis is dat dus meer dan 5000!  Persoonlijk denk ik dat dit aantal aan de lage kant is.  Wanneer ik naar mezelf kijk en rondvraag bij bevriende foto-amateurs dan gebeurt het wel eens dat er op 1 dag meer dan honderd foto’s worden gemaakt.  Natuurlijk zijn niet alle foto’s het bekijken waard, laat staan dat ze bruikbaar zijn om af te drukken en uit te hangen.  Feit is dat het allemaal wat moeilijker is geworden om al onze creaties op een geordende wijze te stockeren.
De digitale fotografie heeft onze hobby veel toegankelijker gemaakt.  Er kan niets meer gebeuren of het is vastgelegd op foto.  Er zijn nog nooit zoveel foto’s genomen maar ik vrees dat er nog nooit zoveel foto’s zullen verloren gaan.  Vandaar de titel: ‘the lost generation’.  
Al onze jeugdherinneringen werden vroeger zorgvuldig bewaard op foto en wanneer we het huis verlieten kregen we een aantal albums mee.  De belevenissen van vandaag worden digitaal vastgelegd en krijgen een eigen bestaan in een virtuele wereld van de computer, het internet en de cloud.
Als we willen vermijden dat dit allemaal verloren gaat, kunnen we best zorgvuldig omspringen met ons digitaal geheugen.

Welke naam krijgen je foto’s?

Wanneer we onze herinneringen willen ordenen moeten we in eerste instantie in staat zijn om onze foto’s in volgorde te leggen.  De foto-bestanden van ons digitaal toestel krijgen een welluidende naam zoals DSC-541.jpg.  De nummers lopen mooi op zodat we ze alfabetisch kunnen rangschikken.  Wanneer we een gezinsuitstap maken, is het echter mogelijk dat zoon- of dochterlief haar eigen toestel gebruikt.  Achteraf willen we dan alle foto’s samenleggen en ordenen.  Maar elk toestel gebruikt zijn eigen nummering.  Bovendien is het mogelijk dat we al zoveel opnames gemaakt hebben dat het tellertje rond is.  Sommige foto’s gooien we weg, hetgeen lege ruimtes creëert in onze nummering.
Daarom gaan veel mensen hun foto’s een nieuwe naam geven, eens ze op de computer staan.
Er zijn verschillende systemen die je hiervoor kan gebruiken.  Het eenvoudigste is om alles te hernummeren nadat je alle foto’s hebt verzameld en de slechte hebt verwijderd.  Deze nummering helpt ons echter niet veel verder om later een foto terug te vinden.
In plaats van een idioot nummer kan je de bestandsnaam laten beginnen met een datum.  Bijvoorbeeld: 2011-maart-17-0001, 2011-maart-17-0002, ...
Wanneer je het Amerikaans systeem van data gebruikt (YYYY-MM-DD) heb je het voordeel dat, bij het alfabetisch sorteren, alles mooi op datum komt.  Bijvoorbeeld 2011-03-17-0001.
Tenzij je goed bent in data onthouden, zal je nog steeds moeite hebben om de foto’s van een bepaalde uitstap terug te vinden.  Daarom kan je je in je bestandsnaam ook een onderwerp of thema verwerken.  Bijvoorbeeld 2011-03-17-Kreta-0001.
Je kan vanzelfsprekend ook een combinatie gebruiken van de vorige methodes.

Waar bewaar je je foto’s?

Deze vraag is eigenlijk tweeledig: op welk medium bewaar jij je foto’s en welke mappen-structuur gebruik je?

Mappen

Laten we beginnen met de laatste vraag.  Wanneer je al je foto’s in een map steekt (bijvoorbeeld ‘Mijn Afbeeldingen’), dan zal je niet alleen moeilijker iets terugvinden maar het zal ook lang duren om de map te openen.  Daarom raden we aan om per map niet meer dan duizend bestanden te bewaren.  Je kan per maand een nieuwe map nemen.  Maar je kan ook een hele mappenstructuur opzetten.  Je begint bijvoorbeeld met een map per jaar, vervolgens per maand of per activiteit.  Je kan nog verder verfijnen maar je zal merken dat wanneer je teveel opsplitst in mappen, je in problemen zal geraken.  Steek je een foto van je gezin voor een mooie zonsondergang aan de zee in je map ‘familie’ of in een map ‘kust’?
Straks zien we een mogelijke oplossing voor dit dilemma.

Medium

Ons toestel slaat de foto’s op een geheugenkaart op (CompactFlash, SD kaart, …).  In principe kan je met dit kaartje naar de fotograaf gaan en de gewenste foto’s (laten) afdrukken.  Vervolgens maken we het kaartje leeg en beginnen we opnieuw.  Tenzij je een totale afkeer hebt van computers (wellicht terecht), ga je vooraleer je kaartje leeg te maken, eerst de foto’s overzetten naar de computer.
Bij heel wat mensen stopt het ook daar: er worden geen foto’s meer afgedrukt maar de foto’s worden op de computer bekeken.  Een computer is echter een brok technologie en kan bijgevolg op elk moment het loodje leggen.  Daarom gaan we van de foto’s nog een kopie bewaren.
Persoonlijk ga ik proberen om alle foto’s van een of twee maanden te branden op een CD.  Intussen heb ik al een mooie CD collectie, netjes gesorteerd op datum.  Vroeger maakte ik van elke CD ook nog een index-afdruk.  Hierdoor kon ik gemakkelijker foto’s terugvinden.  Maar al gauw kwam ik niet meer toe met een classeur en bijgevolg ben ik maar gestopt met dit principe.  Ik hoop dat de gebrande CD’s over tien of twintig jaar nog leesbaar zijn.  Vele studies waarschuwen ons echter voor de beperkte houdbaarheid van CD’s of DVD’s.
Vandaar dat ik intussen ben overgestapt naar een externe harde schijf.  Ik heb me meteen een RAID1 harde schijf van 1 TerraByte gekocht.  RAID1 betekent dat we gebruik maken van 2 identieke schijven.  Wanneer een van de schijven het begeeft heb je toch nog een kopie.  
De nieuwste hype is echter de ‘Cloud’.  We gaan onze foto’s online opslaan.  Het voordeel hiervan is dat we overal aan onze foto’s kunnen.  Tenminste als we internet hebben.  Voor de opslag doen we beroep op een provider (een aanbieder van online opslag).  We vertrouwen erop dat deze provider onze foto’s goed bewaart.  De meeste providers bieden echter maar een beperkte ruimte aan (enkele GBytes) tenzij je wat dieper in de geldbeugel tast.
Het online opslaan heeft misschien zijn voordelen, ik zou echter niet volledig hierop vertrouwen en toch nog zelf een backup maken.

Bewerkte foto’s

Wellicht gaan niet al onze foto’s door Photoshop maar hier en daar willen we toch een foto uitsnijden, oplichten enz.  Je kan opteren om de bewerkte foto’s ook mee te bewaren met de originelen.  Dit maakt het allemaal nog een beetje moeilijker: hoeveel versies hou je bij, in welk formaat bewaar je de foto’s (psd,tif,jpg)?
Hierbij is het gebruik van stapels of versiesets wel handig  maar daarover hebben we het straks.

Catalogeren

Stel je voor dat de bibliotheek alle boeken willekeurig in de rekken zou plaatsen.  Zou je dan nog geneigd zijn om veel boeken te ontlenen?  Misschien ben je iemand die zich graag laat verrassen en hoop je op een mooi boek te vallen.  Wanneer je echter op zoek bent naar een boek over de Nikon D4 camera zou je wel eens lang kunnen zoeken.
Daarom gebruiken de bibliotheken een opsplitsing volgens thema (romans, non-fictie enz).  
Het kan nuttig zijn om voor onze foto’s een gelijkaardige rangschikking te hanteren.
Een voorbeeld:

  • Landschappen
  • Dieren
  • Fauna & Flora
  • Macro - Close-up
  • Architectuur
  • Sport
  • Abstract - Stilleven
  • Portretten - Mensen algemeen
  • Kinderen
  • Toerisme
  • Zwart-wit
  • Reportage
  • Journalistiek


Of misschien spreekt de volgende indeling je meer aan::

  • Familie & Vrienden
  • Steden
  • Natuur
  • Feesten
  • Studio 1
  • Reizen en uitstappen
  • Sport
  • Modelfotografie
  • Vuurwerk
  • Testen

Je kan dan bijvoorbeeld het thema natuur nog verder gaan onderverdelen:

  • Fauna
  • Huisdieren
  • Insecten
  • Reptielen
  • Vogels
  • Flora
  • Bloemen
  • Bossen en parken
  • Cactussen
  • Zwammen
  • Natuurverschijnselen
  • Bliksem
  • Mist
  • Noorderlicht
  • Regenboog
  • Zon op en ondergang

Je ziet dat zo’n opdeling vrij persoonlijk is.  Eens je een opdeling hebt gemaakt is het zeer moeilijk om nog veranderingen aan te brengen zonder iets kwijt te geraken of dubbel te bewaren.
Sommige bibliotheken werken niet thematisch maar puur op nummer.  De gebruiker kan dan via een computer gaan zoeken op thema, auteur enzovoort.  Dit is eigenlijk niet meer dan de fichebak van vroeger.  Belangrijk hierbij is te onthouden dat hetzelfde boek op meerdere fiches kan voorkomen (wanneer het meerdere thema’s omvat).  Dit wil echter niet zeggen dat dit boek meerdere malen aanwezig is.

Programma’s

Wanneer we het systeem van de fichebakken willen toepassen op onze foto’s kunnen we gelukkig beroep doen op een aantal programma’s, tenzij je natuurlijk uit nostalgische overwegingen toch liever blijft bij de fiches.
Dit zijn de zogenaamde beeldbeheer-programma’s zoals: ACDSee, Picasa, Adobe Bridge, iPhoto, Photoshop Elements, Lightroom.  Deze programma’s doen meestal meer dan het beheren van je foto’s.  Photoshop Elements heeft bijvoorbeeld twee onderdelen: de organizer en de bewerker.
Er zijn twee verschillende systemen: sommige programma’s gaan een databank aanleggen met alle gegevens en een verwijzing naar de foto terwijl andere programma’s sleutelwoorden toevoegen aan de foto’s.  Dit is de zogenaamde metadata.  De meeste programma’s gebruiken een combinatie van beide systemen.  De programma’s gaan van elke foto een miniatuur maken zodat je vrij vlug een voorvertoning ziet van je verzameling beelden.
Bij sommige programma’s kan je opteren om gelijkaardige foto’s te stapelen.   Wanneer je honderd foto’s genomen hebt van je kleinkind, in alle mogelijke poses, dan krijg je hiervan slechts 1 miniatuur beeldje van te zien zodat alles mooi overzichtelijk blijft.  Wanneer je dan op zo’n miniatuur klikt, open je de stapel en krijg je de inhoud te zien.  Dit kan ook nuttig zijn wanneer je meerdere bewerkte foto’s bijhoudt van hetzelfde origineel.  

Besluit

Het is goed om even stil te staan bij het backupen van foto’s.  Elk zal voor zich een beleid moeten uitstippelen en beslissen over volgende zaken:

  • medium
  • frequentie van backup
  • structuur
  • formaat: raw, jpg, …
  • versies: originelen behouden, stapels gebruiken